Borsaların Açıklamaya Başladığı Rezerv Kanıtı Nedir? Proof of Reserves Yeni FTX Vakalarını Önleyecek mi?
İflas etmeden önceye kadar dünyanın en güvenilir kripto para borsaları arasında gösterilen FTX, müşterilerin 10,5 milyar dolardan büyük varlıklarının muhasebesini CEO Sam Bankman-Fried’ın diğer firması Alameda Research’e devrederek “batırmasıyla” iflas etti. Sam Bankman-Fried (SBF) gibi daha fazlasının olduğunu düşünen yatırımcıların içine su serpmek amacıyla birçok merkezi kripto para borsası müşterilerin varlıkları için güvenilir vekiller olduklarını kanıtlamaya çalışıyor.
FTX’in kripto piyasasında yarattığı patlama, potansiyel bir çözüm hakkındaki tartışmayı yeniden canlandırdı: Rezerv Kanıtı (Proof of Reserves & PoR). Bu tekniği benimseyen herhangi bir borsa, cüzdanlarının adreslerini paylaşarak hangi kripto paradan ne kadar sahip olduğunu basitçe gösterebilir. Eğer FTX’te zamanında PoR tekniği benimsenmiş olsaydı, müşteri fonlarının Sam Bankman-Fried’ın ticaret şirketi Alameda Research’e taşınması engellenebilirdi.
İşlem hacmi bakımından dünyanın en büyük kripto para borsası olan Binance, cüzdan bakiyelerini paylaşmayı öneren ve bunu yapan ilk platform oldu. İlk olarak BTC, ETH, BNB, USDT, USDC ve BUSD varlıklarını paylaşmayı tercih eden borsa, takip eden haftalarda tüm kripto paralarla alakalı anlık rezerv kanıtı görüntüleri almayı planladığını duyurdu. Benzer taahhütlerde bulunan ilk borsalar Deribit, Huobi ve Poloniex oldu, arkalarından onlarca platform da onları takip etti.
Rezerv Kanıtı Nedir?
Rezerv kanıtı, kasadaki varlıkları doğrulamak için kullanılan bir denetim tekniğidir. Tether ve Paxos gibi stablecoin ihraççıları bu tekniği bastıkları stablecoinleri destekleyen yeterli varlıklara sahip olduklarını kanıtlamak için kullanırlar. Bazı borsalar da müşteri varlıklarının ellerindeki varlıklara karşılık geldiğini kanıtlamak için kullanıyor.
Blok zinciri dünyasının en büyük oracle ağına sahip olan Chainlink de birden fazla finans kurumuna bilançolarını rezerv kanıtlarıyla kanıtlamaları için fırsat tanıyor. Varlıkların güvenliğine güvenmenin zor olduğu bu durumda şeffaflık endişelerini gideren bu yöntem, yaygın destek toplayarak hızla çok sayıda yatırımcı tarafından talep edildi.
Rezerv Kanıtı Nasıl Çalışır?
Finans kuruluşlarının rezervlerini kanıtlamaları için birden fazla yol var. Bu yollar içinde üçüncü taraf denetimleri de bulunuyor, Merkle ağaçları kanıtları da. Merkle ağaçları, veri yapıları aracılığıyla kriptografik doğrulama yapmayı amaçlıyor. Chainlink ise on-chain ve off-chain olmak üzere iki farklı kategoride rezerv kanıtı uygulaması sunuyor. Blok zinciri analitik şirketleri, zincir dışı alternatif olarak borsanın varlıklarını bağımsız olarak doğrulamak için API erişimi alan üçüncü taraf sağlayıcıları kullanır.
Zincir içinde ise bir rezerv kanıtı akıllı sözleşmesini içererek Chainlink’in oracle ağından veri beslemeleri alır. Bu, zincir içi cüzdan bakiyelerini anlık ve doğru şekilde not edebilmeyi sağlar. Her iki durumda da kullanıcılar bir şirketin elinde tuttuğunu iddia ettiği varlıkları gerçekten elinde tutup tutmadığını doğrulayabilir.
Merkle Ağacı Rezerv Kanıtı
Bir olası çözüm, gerçek zamanlı olarak çalışan bir Merkle ağacı rezerv kanıtıdır. Bir Merkle ağacı, blok zinciri işlemlerini daha güvenli bir şekilde kodlayan, varlıkları kaynaklarından varış noktalarına kadar takip eden bir veri yapısıdır.
Rezerv Kanıtı Denetimi
Müşteri varlıklarının kötüye kullanılmasını ve bakiyede tutulduğu sanılan kripto paraların gerçek cüzdanlarda yer almasını sağlamak için kullanılan denetim yöntemi, herkese güvenlik ve gizlilik sağlamak için kriptografik olarak üçüncü taraf raporları sunar. Tüm süreç Merkle ağacı tekniği kullanılarak ilerler:
- Tutulan bakiyelerin verileri üçüncü taraflar tarafından Merkle ağacı şeklinde alınır,
- Alınan hesapların bakiyelerini tanımlayarak özetleyen bir Merkle kökü elde edilir,
- Bakiyeler, borsaların dijital imza kullanarak sahiplendiği halka açık blok zincirlerinde doğrulanır,
- Blok zincirlerindeki varlıkların ayrıntıları ile veriler doğrulanır. Tutarlılık sağlanıyor ve sayılar dengeleniyorsa veriler doğrulanabiliyor demektir.
- Müşterilerin ilgili kurumun varlıklarının doğrulanıp doğrulanmadığını kontrol etmeleri için sistemler kurulur,
- Verilerde herhangi bir değişiklik yapılmaya çalışıldığında Merkle kökü tetiklenecek ve varlıklardaki potansiyel kurcalanma önlenecektir.
Bir rezerv kanıtı denetiminden geçmek, saygın ve profesyonel dijital varlık hizmet sağlayıcıları için önemli bir adımdır ve düzenleme yolculuğunun çok önemli bir parçasıdır. Özyönetim, en iyi uygulamaların benimsenmesi ve şeffaflığa yönelik daha geniş sektör katılımcısı işbirliği, hizmet sağlayıcılar ve benzer şekilde kullanıcılar için sektörü bir bütün olarak geliştirmeye hizmet eder.
Rezerv Kanıtı Denetiminin Faydaları
Kripto paralar ve blok zincirleri gibi merkeziyetsiz alanlarda sistemler tek bir arıza noktasıyla sekteye uğramayacak şekilde dizayn edilmiştir. Dünya çapında yüz binlerce madenci ve node, bunu sağlayan bilgi işlem ağıdır. Dengeler ve kontrol ise kripto para borsaları gibi merkezi platformlar için gerekliliktir.
Geleneksel finans kurumları bile devletler tarafından denetlenmelerine rağmen iflas edebiliyor. Ancak hükümetler bu durumda olaya el atarak kurumda fon tutan müşterilerin fonlarını bir şekilde geri ödüyor. Kripto kurumları ise henüz tam olarak regüle edilmedikleri için hükümetler tarafından kurtarılma şansına sahip değiller. Rezerv kanıtı işte bu yüzden müşteri varlıklarının gizliliği ile varlık yönetiminin şeffaflığı arasındaki dengeyi en iyi şekilde sağlar.
Merkezi kripto para borsaları, kullanıcı varlıklarını ve verilerini merkezi bir veritabanında saklar. Proof of Reserves yöntemi, bu varlıkların Merkle ağacı tekniği kullanılarak verimli bir şekilde saklanmasını ve güvenilir üçüncü tarafların verileri denetleyip doğrulayabilmesini sağlar. Bu yöntem, fonların amacı dışında kullanılmasını önler.
Rezerv Kanıtının İşe Yaramadığı Durumlar
Rezerv kanıtı, fonların doğrulanması ve denetlenmesi konusunda şeffaflık sağlamaya yarar ama hala birkaç eksiğe sahiptir. Bunlar arasında:
- Denetlenen şirket ile denetçi üçüncü taraf arasında gizli bir anlaşma yapılmış olabilir. Şeffaflığı sağlama sorumluluğu her iki tarafında da ilk tercihi olsa da bazı durumlarda iki tarafında yanlış bilgi vermesi yaşanabilir. Chainlink’in PoR ürünü bunun da üstesinden gelmiştir.
- Proof of Reserve tekniği zincir içi veriler ve tutulan fonlar üzerinde doğrulama yapsa da bu cüzdanların sahipliğini her zaman doğrulayamaz. Yine de akıllı sözleşmeler veya cüzdanlarla yapılması istenen transferlerle sahiplik doğrulanabilir. Binlerce farklı cüzdan olduğunda bu işlem oldukça zordur.
- En önemlisi, özel anahtarların kaybedilmesi veya çalınan fonlar, doğrulama sırasında tutarsızlıklar oluşturabilir. Borsa, erişemediği fonları da kendi fonları arasında gösterebilir. Ayrıca borsanın fonları ödünç alıp almadığı da kanıtlanamaz, çünkü kriptoların seri numarası yoktur. Crypto.com ve Gate.io arasında böyle bir ödünç verme durumunun yaşanmış olabileceği düşünülüyor.
- Rezerv kanıtı, yalnızca blok zincirindeki varlıkları gösterir ve gerçekleşebilecek herhangi bir zincir dışı etkinliği ortaya çıkarmaz.
- PoR çoğu zaman bakiyelerle ilgili canlı, devam eden bir güncelleme yerine yalnızca tek bir anlık görüntüdür.
Son Düşünceler
Piyasaya olan güvenin yeniden sağlanması için Proof of Reserves gibi tekniklerin kullanılması zorunlu. Geliştirme aşamasında olan ve zorlukları olan bir uygulama olsa da yine de etkili bir yöntemdir. Gelecekteki geliştirmeler bu tekniği daha da iyi hale getirecek ve piyasanın toparlanıp güven kazanması için bir temel oluşturacaktır.
Rezerv kanıtı raporları, bazı kişilerin şeffaflıktan yoksun olduğuna inandığı bir sektöre bir güven düzeyi getiriyor. Tüm kripto para müşterileri için daha güvenli bir yatırım ortamı yaratmada değerli bir rol oynayan Por, kriptonun gücünü herkesin eline verme misyonunu gerçekleştirmede önemli bir adımdır.
Feragat: Sunulan bilgiler piyasa koşullarına tabidir ve yazarın kendi görüşünü içermektedir. Kripto para birimlerine yatırım yapmadan ve yukarıdaki bilgileri takip etmeden önce lütfen “kendi” piyasa araştırmanızı yapın. Ne yazar ne de yayın (btcmagazin.com) mali kayıplarınız için herhangi bir sorumluluk kabul etmez.
Bizi twitter, telegram, instagram ve linkedin kanallarımızdan takip edebilirsiniz.
