Merkeziyetsiz Sosyal Medya Nedir?
İnternet, hayatımıza girdiği günden beri gelişen ve özellikle son 5 senedir geleneksel medyayı sürklase eden bir teknoloji. 90’larda insanlar kimsenin interneti kontrol edemeyeceğine inansa da internet kendi devlerini yarattı ve bu düşünce maalesef değişti. Bugün rutin olarak kullandığımız her ana akım sosyal medya, e-ticaret, arama motoru ve daha birçok platformun arkasında bir avuç şirket ve insan var.
Açık tartışmayı, ifade özgürlüğünü ve fikir çeşitliliğini teşvik etmek için bir araç olması için tasarlanan sosyal medya, neredeyse geleneksel medya kadar kontrol edilebilir hale geldi. Web2 ile birlikte ifade özgürlüğü savaşını kaybetmişiz gibi görünüyor. Ancak blok zinciri teknolojisi, tüm sektörler gibi sosyal medyaya da çok daha merkeziyetsiz bir alan tanıyor. Özellikle Elon Musk’ın Twitter’ı satın alarak kendi deney faresine çevirmesi, merkeziyetsizlikle sosyal medya devrimine başlamak için bize birçok neden veriyor. Bu içerikte merkeziyetsiz sosyal medyanın ne olduğundan ve internetin geleceğinin neden blok zincirinde olduğundan bahsedeceğiz.
Merkezi Sosyal Medya Kötü Bir Şey mi?
Geleneksel sosyal medya patformları, hem önyargılı algoritmalara, hem sansüre hem de şeffaflık eksikliğine sahiptir. Bunların hepsinden de kötüsü, kullanıcıların kendi verilerinin güvenliği üzerinde neredeyse hiç kontrole sahip olamamasıdır. Son Facebook veri istismarlarından birinde 500 milyondan fazla kullanıcının e-posta adreslerinin, telefon numaralarının ve çeşitli başka bilgilerinin hackerlar tarafından çalınması veri güvenliği sorununa en iyi örneklerden biridir.
Kullanıcı verileri, önemli yaşam kararlarını etkileyebilecek, alışveriş eğilimlerini değiştirebilecek, belirli politikaları yaygınlaştırabilecek şekilde de kullanılabiliyor. Bu sorunun temelinde kişisel verilerimizi sunucularında saklayan sosyal medya platformları var. Hem sansüre maruz kaldığımız, hem verilerimizi çaldırdığımız, hem de üzerimizden yüklü reklam gelirlerinin kazanıldığı bu sistem çok iç açıcı değil.
Merkeziyetsiz Sosyal Medya Nedir?
Merkeziyetsiz sosyal medya ağları, genellikle blok zinciri teknolojisi veya diğer dağıtılmış defter teknolojileri kullanılarak geliştirilir. Bu tarz sosyal medya siteleri kurulurken bir firmaya veya bir kişiye ait sunucular yerine bağımsız sunuculardan oluşan merkeziyetsiz bir ağa sahip olmak gerekir. Bu, blok zinciri teknolojisinin sunduğu harika bir şeydir.
Açık kaynaklı, reklamsız ve verileri başka yerde kullanma algoritmasına sahip olmayan sosyal medya platformları, tüm düğümlere veri dağıtımını garanti eden ve kurcalamaya karşı korumalı bir eşler arası mimariye sahip olan blok zinciri teknolojisi ile kolayca geliştirilebilir. Blok zinciri bloklarında bulunan veriler değiştirilemez ve sansüre karşı dayanıklıdır.
Blok Zinciri Tabanlı Sosyal Medya
Blok zinciri tabanlı sosyal medya, herhangi bir aracı veya üçüncü taraf olmadan platform yönetimini demokratikleştirir. Kullanıcılar genellikle paylaşımları dolayısıyla kripto para ile ödüllendirilebilir ama bu şart değildir. Çoğu platform, içerik oluşturuculara bahşiş verme, içeriklerini NFT olarak satma, sevdikleri içerik yaratıcıların profillerine yatırım yapma gibi imkanlar sunar. Bu içerik yaratıcısı odaklı ekonomi, Web 3.0’ın ve interneti kullanma şeklimizin getireceği yeniliklerin temelinde yer almaktadır.
Blok zinciri tabanlı sosyal medya ağları, her kullanıcının mevcut özelliklerin geliştirilmesi veya yeni özellikler eklenmesi için oy kullanabildiği ve platformun geliştirilmesinde söz hakkı olabildiği topluluklar tarafından yönetilmektedir. Blok zinciri, DAO sistemini güvence altına aldığı için böyle bir sistemde hiçbir kullanıcının diğerine güvenmesine ihtiyaç yoktur.
Blok zinciri, verilerle birlikte fikri mülkiyetimize sahip olma şansı da vermektedir. Blok zincirinde bir içeriğin ilk kimin tarafından yüklendiği ve kim tarafından sahip olunduğu kolayca görülebilir. Merkezi bir sosyal medya platformunda ise oluşturulan içerik her zaman çalınma riski altındadır. Çoğu web sitesi, bizim fikri mülkiyetimize saygı duymak yerine verilerin tek sahibi olduğunu iddia eder.
Gizlilik, Şeffaflık ve Konsensüs Mekanizması
Blok zinciri tabanlı sosyal medya kullananlar verilerinin nasıl ve ne amaçla kullanılacağına kendileri karar verir. Verilerin platform tarafından toplanmasına izin verebilir veya toplanmasını reddebilir, veriler toplanırsa kazanılan paradan pay almayı seçebilirsiniz. Yazılımların açık kaynaklı doğası ve akıllı sözleşmeler, bilgilerin nasıl kullanıldığı konusunda güvenilirlik ve dürüstlük kazandırır.
Kanıt ve hash temellerine dayanan fikir birliği mekanizmaları, blok zincirlerini sansüre dayanıklı ve değiştirilemez kılan şeydir. Kanıt dediğimiz şey iş kanıtı (PoW – Bitcoin), hisse kanıtı (PoS – Ethereum) veya tarih kanıtı (PoH – Solana) gibi algoritmalara dayanabilir. Hash işlemi sırasında paylaşılan herhangi bir verinin dijital parmak izi blok zincirinde oluşturulur ve tüm node’lar tarafından doğrulanmasına izin verilir. Sonuçta ağda yeterli sayıda node işlemin doğruluğunu ve hata olmadığını onaylayana kadar işlem gerçekleşmez.
Blok Zinciri Teknolojisi Sosyal Medyaya Ne Sunabilir?
Blok zinciri teknolojisi, hem günümüzün hem de geleceğin en önemli yeniliklerindendir. Dağıtılmış bir veritabanı olan blok zinciri, uzun vadede hayatımıza her endüstriden devrimci yenilikler getirecektir. Şeffaflık, açıklık ve dürüstlük, blok zincirinin sağlayacağı en iyi terimlerdir. Blok zincirinin sosyal ağlara getirebileceği yenilikler şunlar olabilir:
Yönetişim Zorlukları Çözülüyor
Platformda bir içeriğin gerçek mi yoksa yalan mı olduğuna karar vermek, platformu kimlerin kullanabileceğine izin vermek gibi şeyleri platformun sahibi olan firmanın herhangi bir topluluk moderatörünün işi olmalı mı yoksa daha demokratik ve şeffaf şekilde mi karar verilmeli? Blok zinciri teknolojisi, yönetişimi geniş topluluğa açık hale getirerek tüm paydaşların ağda söz sahibi olmasına izin verir.
Merkeziyetsiz platformların DAO’larında herkes karar alma sürecinin parçası olarak topluluğu yönlendirmek için etkisini kullanabilir. Demokratik bir sürece katılım, daha kapsayıcı ve platformu daha çok benimseyen bir topluluk geliştirmek manasına gelir. Blok zinciri, baskıcı yönetimi fikir birliği ile değiştirmiştir.
Yeni Ağ Ekonomisi
Blok zinciri tabanlı bir sosyal ağda, kullanıcılar ağın tokenlarına sahip oldukları için platformun ekonomik yönüne katılırlar. Erken benimseyenler, tokenların değeri arttıkça bundan daha fazla yararlanır. Sonuç olarak tüm katılımcıların amacı ağın başarılı olmasını sağlamaktır, bu nedenle aynı vizyonu izleyerek sinerji ve işbirliği yaratırlar.
Bu yeni ekonomi aynı zamanda geleneksel, merkezi uygulamalar için yaygın olan sermaye sorununu ortadan kaldırarak blok zinciri üzerinde dApp geliştiren girişimciler için birçok sorunu çözüyor. Sermaye bulma aşaması, tüm girişimciler için en zor olanıdır ve çoğu girişim, ürünlerini oluşturmak için yeterli kaynağa ve sağlam bir kullanıcı tabanına sahip olmadıkları için bu aşamada ölür.
Blok zinciri tabanlı sosyal ağlar, fayda eksikliğini (az gelişmiş ürün) finansal ödüllerle telafi eder. Ürün daha karmaşık hale geldiğinde, uygulama işlevleri çoğu kullanıcı için finansal ödüllerin önüne geçmeye başlar.
Yaratıcı Merkezli Ekonomi
Günümüzün sosyal ağ devleri Facebook ve Google, para kazanmak için kullanıcı verilerinden yararlanıyor. Kullanıcılar içeriği üretirken, bu merkezi kurumlar ise kullanıcılarının büyük miktardaki verilerini son derece özel reklamlar satmak için kullanıyor.
Blok zinciri tabanlı merkeziyetsiz sosyal ağlar, içerik ve sosyal medya hakkında farklı bir düşünme biçimi sunar: paradigmayı sosyal medya ağının içeriğiniz için gelir elde ettiği bir paradigmadan, içerik üreticisi olarak sizin para aldığınız bir paradigmaya değiştirirler.
Değerli içerik oluşturmaya zaman ve emek harcayanlar, beğeniler, küratörlük ödülleri, içerik ödülleri ve staking ödülleri ile ödüllendirilir. Yolculuğunuz sırasında çektiğiniz fotoğraflar, başka bir Instagram gönderisi olmak yerine platformda NFT olarak satılabilir.
Blok Zinciri Tabanlı Bir Sosyal Ağ Nasıl Oluşturulur?
Halihazırda çok sayıda blok zinciri tabanlı ağ var. Çoğu merkezi olan muadilleriyle benzer ürünler sunmaya çalışarak, kullanıcılar arasında düşük popülerlik ve düşük benimseme ile sonuçlanıyor.
Halihazırda blok zinciri üzerine inşa edilmiş çok sayıda sosyal ağ var, bu yüzden kendinizinkini oluşturmak istiyorsanız, belirli bir niş bulmanız ve başarılı olmak için hedef kitlenizi net bir şekilde tanımlamanız gerekir.
Bu nedenle, blok zinciri projenizin meyve vermesini istiyorsanız başkalarının henüz sağlamadığı bir şey bulmanız gerekir. İşte blok zinciri üzerine kurulmuş en iyi merkeziyetsiz sosyal ağların bazı örnekleri:
Steemit
Steemit, blok zincirinde bir Reddit alternatifidir. Steem blok zinciri, STEEM kripto para birimini ve birçok web sitesini (DTube ve SteemPeak.com) içeren bir ekosistemdir.
DeSo
DeSo (BitClout) Twitter’a benzer. Her içerik oluşturucunun bir tokenı vardır ve diğer kullanıcılardan elmaslar ve bahşişlerle içerikleri için ödüllendirilirler. DeSo, merkeziyetsiz sosyal uygulamaları bir milyar kullanıcıya genişletmek için sıfırdan oluşturulan yeni bir Katman-1 blok zinciridir. Blok zinciri açık kaynaklıdır ve tüm veriler ve kodlar doğrudan zincir üzerinde tutulur. Deso’nun dağıtılmış 200’den fazla uygulaması var. Bir uygulamada profil oluşturan kullanıcılar, profillerini ve takipçi topluluklarını kolayca başka bir blockchain uygulamasına taşıyabilir.
Bastyon
Bastyon bir YouTube benzeri platformdur. Yaratıcıları ve katkıda bulunanları ödüllendirmek için Pocketcoin (PKOIN) tarafından desteklenmektedir.
VID
VID, kullanıcılara ağda bulunmaları için ödeme yapan bir TikTok klonudur. Kullanıcılar, o gün bir düğmeye basarak ağın parçası olduklarını kanıtladıkları her gün, bir miktar VI token ve ERC20 tokenı alırlar.
Entre
“Girişimci”nin (entrepreneur) kısaltması olan Entre, DeSo tabanlı bir sosyal Web3 uygulamasıdır. Serbest meslek sahibi, geleneksel şekilde çalışanlar ve diğer profesyoneller, Entre’de Twitter benzeri materyal yayınlayabilir ve ticari işlemler gerçekleştirebilir. LinkedIn, Zoom ve Google Calendar’a merkeziyetsiz, dijital olarak para kazandıran bir alternatif olarak hareket eden yazılımla toplantılar düzenleyebilir, sanal etkinlikler düzenleyebilir ve çalışanları işe alabilirler. Entre’de hepsi bir arada.
Protokolde etkin bir uygulamanın kullanıcısı bir profil oluşturduğunda, profil bir NFT olarak belirtilir. Birisi bir profili takip ettiğinde, platform veya başka biri tarafından keyfi olarak sonlandırılamayan bir zincir içi ilişki kurarlar çünkü bu tür ilişkiler, MetaMask gibi dijital bir cüzdanda veya OpenSea’de web üzerinde görüntülenebilen NFT’ler olarak tokenize edilir.
Audius
Audius, herkese herhangi bir ses materyalini yayınlama, pazarlama ve satma özgürlüğü sağlamayı amaçlayan, Solana üzerine kurulu merkeziyetsiz bir ses stream platformudur. Hayranlar orijinal besteleri ve karışımları dinleyebilir, kitaplıklar oluşturabilir ve içeriği yeniden yayınlayabilir, takip edebilir, beğenebilir ve paylaşabilirken sanatçılar platforma zahmetsizce müzik klipleri yükleyebilir. Önünüze alakasız reklamlar atan ve ardından içerik sağlayıcılardan önemli bir pay alan aracılar olmadan aynı eğlenceyi sağlar.
Peepeth
Peepeth, Twitter’ın merkeziyetsiz sosyal ağ hali gibidir. Peepeth’teki hesaplar ve gönderiler blok zincirinde saklanır. Kripto para bahşişlerini kabul edebilirsiniz ancak şirket %10’luk bir ücret almaktadır. Ayırt edici bir özellik, her gün yalnızca bir “Ens”e (beğeni) izin verilmesidir. Bu kural, daha yüksek kaliteli içerik ve katılımı teşvik etmek için çıkarılmıştır.
Minds.com
Minds düzeni, yerleşik sosyal medya devi Facebook’un düzenine benzer ancak “Facebook karşıtı” olarak konumlandırılmıştır. Minds’ın kod ve algoritmaları ise açık kaynak kodlu olup, şeffaf bir içerik kontrolü ve spam politikasına sahiptir. Minds, kullanıcıları yüksek kaliteli içerik oluşturma, kod katkıları ve Minds ekosistemine fayda sağlayan diğer eylemler için ödüllendirmek için ERC-20 tokenı MINDS’i kullanır.
Indorse.io
Indorse, merkeziyetsiz bir LinkedIn olarak tanımlanabilir. Indorse, ERC-20 tokenı Indorse (IND) tarafından desteklenmektedir. Platform, geliştirdiği tespit isimli yöntemle daha doğru akreditasyon ve yetenek doğrulaması sağlamayı amaçlamaktadır. Indorse şu anda Indorse 2.0’a güncelleniyor, bu da IND tokenın Indorse Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon (DAO) aracılığıyla yönetimi paylaştırmasını ve kademeli olarak merkeziyetten uzaklaştırmasını sağlayacak.
Kasım 2021’de Solana’nın CEO’su ve Reddit’in Kurucu Ortağı, Solana’da merkeziyetsiz sosyal medya projelerini büyütmek için 100 milyon dolarlık bir fon açıkladı. O günden beri Solana’da çeşitli entegre sosyal medya platformlarından oluşan geniş bir ağ kuruluyor.
Fonksiyonlar ve Özellikler
Ne tür bir sosyal ağ oluşturmak istediğinize karar verdikten sonra, mevcut bir blok zinciri ağını mı kullanacağınız veya kendinizinkini mi kuracağınız, dApp’inizin hangi güvenlik özelliklerine sahip olacağı, tasarımı, kodu gibi gereksinimlerinizi belirlemeniz gerekir. Aynı zamanda belirli özelliklere de karar vermelisiniz.
Geliştirme
Sıfırdan
Facebook, Instagram, Twitter ve diğerleri gibi tüm büyük sosyal ağlar sıfırdan oluşturuldu. Pahalı ve zaman alıcı olmasına rağmen, ağınızı sıfırdan geliştirmek, kalabalığın arasından sıyrılmanızı sağlayacak ve benzersiz fikrinizi hayata geçirmenize yardımcı olacaktır. Geliştiriciler teknik tarafta çalışırken pazarlama stratejinize odaklanabileceğiniz için profesyonel bir blok zinciri geliştirme şirketi ile çalışmak en iyi çözüm olabilir.
Mevcut Ağları Kullanarak
Geliştirme süresini ve maliyetini azaltmak için sosyal ağınızı Steem.io, Solana, EOS, TRON vs. gibi mevcut platformlardan birinde başlatabilirsiniz. Ancak, kendinizi mevcut platformun yetenekleriyle sınırlayarak son ürününüzün işlev ve özelliklerinin çeşitliliğinden fedakarlık etmiş olursunuz.
Açık Kaynak Çözümleri
Fikrinizin herhangi bir rakibi yoksa, açık kaynak seçeneğini veya klonu tercih edebilirsiniz. Minimum yatırımla birkaç gün içinde ürününüz hazır olur.
Yeni blok zinciri tabanlı sosyal ağınızı oluşturmak burada bitmiyor. Test, pazarlama, lansman ve diğer birçok adımdan geçmeniz gerekecek. Ancak doğru fikir ve strateji ile topluma değer katan heyecan verici bir şey geliştirebilirsiniz.
Blok Zinciri Sosyal Ağları için Sırada ne var?
Bir zamanlar internet, tarafsız bir bilgi kaynağı olarak güvenebileceğimiz bir şeydi. Nereye gitsek bizim için oradaydı ve dış güçler tarafından değiştirilemezdi. Ancak şimdi, zaman değiştikçe ve neredeyse her şeyin birbirine bağlı olduğu daha bağlantılı bir dünyaya doğru ilerliyoruz, hem hükümetler hem de şirketler paylaştığımız ve gördüğümüz şeylerin kontrolünü ellerine alıyor.
Merkeziyetsizliğin muazzam bir potansiyeli var. Blok zinciri tabanlı bir sosyal ağ, normal bir sosyal ağın tüm özelliklerine sahipse, neden eski, merkezileştirilmiş türü kullansın? Neden biri shadowban’a tabi tutulmak, sansürlenmek, verilerinin çalınmasını istesin ki? Merkezi sosyal ağlar şirketlere aittir, blok zincirinde bir şey inşa edersek, kullanıcı topluluğu buna sahip olacaktır.
Merkeziyetsizlik ve topluluk mülkiyeti, aşağıdakiler de dahil olmak üzere muazzam etkilere sahiptir:
- Aracılar olmadan kullanıcı verilerinden doğrudan para kazanma sistemi, yeni nesil içerik oluşturucuların çalışmalarından para kazanmalarını sağlayacak.
- Zorlu moderasyon sorunlarının ortadan kaldırılması ile içerik blok zincirinde yayınlandığında, denetleme imkansız hale gelir.
- Veri gizliliğiniz üzerinde tam kontrol.
- Kısacası, 4. sanayi devrimi ve blok zinciri, modern teknolojilerin tüm avantajlarına sahiptir ve verilerimizin ve sosyal yaşamımızın kontrolünü yeniden kazanmamıza yardımcı olabilecek araçlar yaratır.
Feragat: Sunulan bilgiler piyasa koşullarına tabidir ve yazarın kendi görüşünü içermektedir. Kripto para birimlerine yatırım yapmadan ve yukarıdaki bilgileri takip etmeden önce lütfen “kendi” piyasa araştırmanızı yapın. Ne yazar ne de yayın (btcmagazin.com) mali kayıplarınız için herhangi bir sorumluluk kabul etmez.
Bizi twitter, telegram, instagram ve linkedin kanallarımızdan takip edebilirsiniz.
