Aptos vs. Solana Karşılaştırması – En İyisi Hangisi?

Facebook’un uzun süre geliştirip de piyasaya sürmediği Diem (Libra) stablecoin projesinin geliştirici ekibinin yeni girişimi olan Aptos, Katman 1 blok zinciridir. Aptos’un kendi kayıtları ve gönderileri Diem’i öne çıkarıyor olmasa da Sui, Aptos’un Diem’in temelleri üzerine kurulduğunu ve onu iyileştirilmiş hai olduğunu söylüyor.

Bu içerikte Aptos ile Solana’yı tokenomik, performans, güvenilirlik, akıllı sözleşme dili, fonksiyonlar ve daha birçok nokta bakımından karşılaştıracağız. Aptos iyi bir yatırım mı veya hala Solana alınır mı gibi sorulara cevap vermeye çalışarak iki akıllı sözleşme platformu arasındaki temel farkları ele almaya çalışacağız.

Aptos Nedir?

Aptos; FTX Ventures, Jump Crypto, Multicoin Capital ve a16z gibi yatırımcılardan 350 milyon dollar toplayan yeni katman-1 blok zinciridir. Hem güvenli hem de ölçeklenebilir olduğunu iddia eden yeni bir Proof-of-Stake (PoS) blok zinciri olan Aptos, daha önce Meta’nın blockchain girişimi olan Diem’de çalışan geliştiriciler tarafından kuruldu. Bu nedenle Aptos’un hizmet oluşturmak için zaten sağlam bir temele sahip olduğunu söylemek doğru olur. Ağ, paralel yürütme motorunu (Block-STM) kullanarak saniyede 130.000’den fazla işlemi işleyebilir, bu da kullanıcılar için düşük işlem maliyetleri sağlar.

VC’ler ve Kurucular

Mo Shaikh ve Avery Ching tarafından geliştirilen Aptos Labs, Aptos blok zincirini Mayıs ayında bir test ağı olarak başlattı. İki kurucu ortak, sosyal medya şirketinden ayrılmadan önce Diem projesinde çalışan Facebook’un (şimdi Meta) eski çalışanlarıydı.

Birinci katman blok zinciri, 19 Ekim 2022’de piyasaya sürülen ana ağdan önce AIT’lerin (Aptos Teşvik Edilmiş Testnet) dört aşamasından (AIT1, AIT2, AIT3 ve AIT4) geçti. Bugün o testnetler üzerinde cüzdanlar, play to earn oyunları, DEX’ler ve DeFi platformları mevcut.

Aptos ekibi, Katie Haun, Binance Labs, PayPal Ventures, Tiger Global ve Three Arrows Capitalgibi risk sermayedarlarından da sermaye topladı.

Solana blok zinciri ise Anatoly Yakovenko (Qualcomm, Mesosphere ve Dropbox’ta çalışma deneyimine sahip), Greg Fitzgerald (LLVM derleyici altyapısı üzerinde çalıştı), Raj Gokal ve Stephen Akridge tarafından ortaklaşa kuruldu.

İlk olarak Loomprotocol organizasyonunda Silk adıyla yayınlanan Solana, birkaç hafta sonra San Diego’daki Solana sahiliyle bağlantılı olarak adı Silk’ten Solana olarak değiştirdi.

Notation Capital, Slow Ventures, Kevin Rose, OKEx, MXC Exchange, Alameda Research ve Sino Global Capital, Solana’nın önemli yatırımcılarından bazılarıdır.

Tokenomik

Aptos

Aptos’un ulaşacağı maksimum arz sınırsızdır. Şu anda dolaşımda 130 milyon adet APT coin bulunurken bu arzın %13,5’i yatırımcıların, %16,5’u kuruluşun, %19’u ana katkıda bulunanların ve geliştirici ekibin, %51’i de topluluğun elinde bulunmaktadır. Aptos, 20 milyon APT coini Aptos testneti cüzdanına kuran ve işlem gerçekleştiren kullanıcılara hediye etti. Airdrop yöntemiyle verilen coinler, bu kullanıcılara ilk günde $1000 ila $5000 arasında kazanç elde etme fırsatı verdi.

Proof of Stake mekanizması ve validatör ödülleriyle çalışan Aptos, dolaşımdaki arzın 10 senelik potansiyel bir grafiğini yayınladı. Bu grafiğe göre dolaşımdaki arz 2027’de 1 milyara, 2032’de ise 1,5 milyara yükselecek. Tabi ki topluluğun bu süre içinde vereceği ve kabul edilmesi muhtemel yeni öneriler, muhtemel algoritma değişiklikleri, farklı yükseltmeler, token yakma mekanizması gibi birçok değişiklik, projenin seyrini ve yıllık token enflasyonu oranını değiştirecektir.

Solana

Solana, halka açık satış, yatırımcı satışı, kuruluşa ayrılan coinler ve geliştirici ekibi coinleri konusunda cömert davranmıştır. Aptos gibi PoS mekanizması ile çalışan Solana da arzını validatör ödülleri ile genişletmektedir. Solana’nın dolaşımda yaklaşık 364 milyon SOL coini bulunmaktadır.

Solana arzının yaklaşık %20,2’si kuruluşun, %20,2’si geliştirici ekibin, %25,6’sı tohum satışında satın alanların, %20,4’ü de yatırımcı firmalarının elindedir. Bu, çok yüksek oranda SOL coin’in belirli kişi ve kurumlar tarafından tutulduğunu gösterir.

Mart 2020’de piyasaya sürülen SOL, sınırsız arza sahiptir. Ocak 2024’te 600 milyon coin arzına, 2028’in sonlarına doğru 700 milyon coin arzına ulaşılması bekleniyor.

Performans

Aptos

Aptos piyasaya “Paralel İşleme” isimli kendine has yeni teknolojisi ile girdi. Bu, işlemleri diğer blok zincirleri gibi tek tek işlemek yerine birden çok işlemin aynı anda işlenmesine olanak tanıyan bir sistemdir. Temelde sharding, zk-rollup’lar ve layer-2’ler ile benzer bir teknoloji olan paralel işleme, Aptos’un sınırsız ölçeklenebilirliğe sahip olmasını sağlıyor.

Paralel İşleme

Paralel yürütme, bağımsız işlemlerin eşzamanlı olarak işlendiği ve doğrulandığı bir tekniktir. Günümüzde blok zincirlerinin çoğu, her biri birer birer işlenen tek bir işlem satırını takip eden sıralı yürütmeyi kullanır. Bu, ağ meşgul olduğunda büyük bir sorun olabilir ve işlenmeyi bekleyen bekleyen işlem sürülerine yol açar.

Paralel yürütme, çok sayıda işlemi aynı anda işleyerek birçok kullanıcı için doğrulama bekleme süresini azaltarak bu sorunun hafifletilmesine yardımcı olabilir.

Blok zincirlerinin genellikle tercih ettiği standart yol ise her düğümün işlemleri bir blok içinde sıra sıra işlemesini ve her blokta birden fazla işlemi tutmayı içermektedir. Bir blokta çok sayıda işlem işlenir ve bloktaki her düğüm bu işlemleri aynı işlem havuzundan almaktadır. Blokta ne kadar fazla düğüm olursa olsun ağda performans veya ölçeklenebilirlik artışı olmaz, çünkü her düğüm her işlemin işlenmesinden sorumludur. Bu, bir bloktaki tüm işlemler onaylanmadan herhangi bir işlemin ayrı olarak onaylanmaması anlamına gelir.

Aptos’un paralel işleme teknolojisi, her düğümün bağımsız olarak başka bir işlem grubunu işlemesini sağlar. Düğüm sayısı ne kadar artarsa ağın TPS’si o kadar artacaktır. Paralel işleme, blok zinciri ağını yatay olarak ölçeklendirir. Aptos’un testnet sırasında yaptığı yük testi, ağın saniyede 130.000 işleme ulaşabildiğini gösterdi. Uygun bir durumda teorik olarak ve çalışan node sayısına bağlı olarak Aptos’ta saniyede sınırsız işlem gerçekleştirilebilir.

Solana

Solana, tüm blok zincirleri içinde şimdiye kadar hız ve ölçeklenebilirlik sorununu en iyi çözen blok zinciridir. Diğer birçok blok zinciri gibi hisse kanıtı konsensüs mekanizmasını kullanan Solana, ölçeklenebilirlik sorununun temel nedeninin fikir birliğine dayandığına inanıyor. Bizans Hata Toleransı’nın PoH (Proof of History – Tarih & Geçmiş Kanıtı) için optimize edilen versiyonu TBFT’yi (Kule Bizans Hata Toleransı) kullanan Solana, kendine has bir konsensüs mekanizması oluşturmuştur.

Solana, hem saniyede 65.000’e kadar işlem gerçekleştirebilen, hem de bir işlem maliyeti $0,01’dan bile çok daha ucuz olan bir algoritma geliştirdi. Buna karşılık Solana, ölçeklenebilirliğin artışıyla gelen birtakım sorunlarla da karşı karşıya kaldı. Biraz merkezileşen ve dolayısıyla istismara daha açık bir ağ haline gelen Solana, piyasaya sürüldüğünden bu yana en az 7 kez bir saatten uzun ağ kesintileri yaşadı.

Güvenilirlik

Aptos

Aptos’un ana ağını yeni başlatmış olması, onu Solana ile kıyaslamak için elimizde yeterince veri olmamasına neden oluyor. Aptos’un Solana’ya güçlü bir rakip olması için kısa vadede en az onun kadar güvenilir ve güvenli bir blok zinciri olduğunu kanıtlaması gerekir.

Solana

Solana, blok zinciri endüstrisi içinde 2021’de elde ettiği saygınlığı yaşadığı ağ kesintileri ile biraz kaybetti. Yıl boyunca defalarca çökme veya kesinti yaşayan ağ, Ocak’ta günlerce, Nisan, Mayıs, Haziran, Eylül ve Ekim’de birer gün olmak üzere 2022 içinde neredeyse 5 günden fazla süreyi kapsayan kesinti ile geçirdi.

Diğer yandan birçok blok zinciri kesinti süresi olmadan çalışır. Örneğin Ethereum ve BNB Smart Chain, bir blok zinciri düğümü veya bloğu arıza yapsa bile diğer validatörler işini yapmayı sürdüreceği için ağlarında kesinti, güvenlik sorunu veya istismar yaşamazlar.

Akıllı Sözleşme Dili

Aptos, akıllı sözleşme programlama dili olarak Move’u seçmiştir. Paralel işleme teknolojisi için özellikle tasarlanan Move, Solana’nın ve diğer akıllı sözleşme platformlarının programlama dillerine karşı birtakım avantajlara sahiptir:

• İşlem tekrarı koruması, bir işlem numarasının bir kez kullanıldığı sisteme yani Ethereum’a benzer. Solana ise işlem benzersizliği sistemini kullanır.
• Veriler, akıllı sözleşme veya program yerine verinin sahibinin hesabında tutulur. Paralelliği sağlamak için gerekli olan bu yöntemde veriler tek bir nesneyle ilişkilendirilmez, birden fazla farklı nesneye paylaştırılır.
• Ethereum’un betik dilinde şu anda paralel işlem yeteneği yoktur. Solana’da program ve hesapların paralel işleme dahil olabilmesi için çeşitli kod dizinleri gerekmektedir. Aptos’ta ise herhangi bir akıllı sözleşme, işlem, dApp ve diğer şeyler doğrudan paralel işleme dahildir.
• Solana, Rust ile dil desteği jeneriklerini destekler ancak bu yaygın olarak kullanılmaz. Aptos da dil desteği jeneriklerini desteklemektedir.

Aptos bir Solana Katili mi?

Katil terimi, kripto sektöründe, bir gün popülerlik veya fonksiyonlar açısından bir başkasını geride bırakabilecek bir blok zincirinden bahsederken sıklıkla kullanılır. Ethereum’u gölgede bırakabilecek bir blok zincirini tanımlayan ” Ethereum katili ” terimini daha önce duymuş olabilirsiniz. Tahmin ettiğiniz gibi, bir Solana katili de Solana’yı geçme potansiyeline sahip bir blok zinciri için yapılan bir tanımlamadır. Son aylarda insanlar Aptos’un bir Solana katili olabileceği konusunda görüş belirtti, peki neden?

Aptos hala ilk günlerinde olmasına rağmen, akıllı sözleşmelere inanılmaz derecede uygun bir blok zinciri oluşturma olasılığı birçok kişiyi heyecanlandırıyor. Aptos, DeFi platformları, DAO’lar, NFT‘ler ve daha fazlasını geliştirmek için mükemmel bir yer haline gelebileceğinden Solana’ya rakip olabilir.

Ama yine de bu bir spekülasyon. Geçmişte pek çok blok zinciri “x-katili” olarak adlandırıldı ve bunların genellikle çoğu tanımının hakkını vermiyor. Sözde Ethereum katillerinin hiçbirinin Ethereum‘un yerini almayı başaramadığına dikkat edin. Ancak bu, blockchain katillerinin var olamayacağı anlamına gelmez. Aptos, Solana’yı gölgede bırakacak teknolojiyi ve çerçeveyi gerçekten sunabilir mi? Şu ana kadar Aptos’u piyasada pek göremedik. Aptos ana ağı Ekim 2022’de başlatıldı ancak ana ağda diğer akıllı sözleşme platformlarını korkutacak düzeyde işlem aktivitesine ulaşılmadı.

Öte yandan Aptos, ana ağını piyasaya ilk sürdüğünde yaşadığı tıkanıklıkla saniyede yalnızca 4 işlemi işleyebildi. 130.000 işlem iddiasıyla piyasaya giren Aptos’un lansman sırasında Bitcoin’den daha az işlem işleyebilmesi, ilk kullanıcılar arasında çok iyi bir ilk izlenime sahip olmamasına neden oldu. Çünkü bu Aptos’un en öne çıkması beklenen özelliğiydi.

Kullanıcılar, işlemleri doğrulamaktan sorumlu olan validatörlere bağlanamamaktan şikayet ettiler.

Aptos vs. Solana – Son Düşünceler

Aptos, piyasaya “Solana Katili” olarak sürülmüş Katman 1 blok zinciridir. Yeni blok zincirleri ve akıllı sözleşme platformları (Solana da dahil olmak üzere) kendine “Ethereum Katili” takma adını alırken Aptos ise kendine rakip olarak doğrudan Solana’yı seçmiştir. Aptos’un hem Ethereum’a hem de Solana’ya kıyasla önemli vaatleri vardır.

Solana saniyede yaklaşık 65.000 işlem işleme yeteneğine sahipken Aptos ise 130.000 işlem işleyebiliyor. Ethereum Sanal Makinesi ürünlerinden en hızlı olanı Fantom ise saniyede yaklaşık 20.000 işleme ulaşabiliyor. Fantom yüksek güvenlik sağlarken Solana çok güvenilir bir blok zinciri değil. Aptos eğer gerçekten Solana Katili olmak istiyorsa bu dönemde Solana’dan daha güvenilir olduğunu kanıtlamak zorunda. Öte yandan Ethereum, her zaman olduğu gibi en güvenilir akıllı sözleşme platformudur.

---

Feragat: Sunulan bilgiler piyasa koşullarına tabidir ve yazarın kendi görüşünü içermektedir. Kripto para birimlerine yatırım yapmadan ve yukarıdaki bilgileri takip etmeden önce lütfen “kendi” piyasa araştırmanızı yapın. Ne yazar ne de yayın (btcmagazin.com) mali kayıplarınız için herhangi bir sorumluluk kabul etmez.

Bizi twitter, telegram, instagram ve linkedin kanallarımızdan takip edebilirsiniz.